- کلیم کاشانی (کَ)
ملک الشعرا ابوطالب کلیم کاشانی، در همدان ولادت یافت، لیکن به سبب اقامت طولانی در کاشان به کاشانی مشهور شد. مدتی در شیراز سرگرم تحصیل علوم بود و در عهد جهانگیر به هندوستان رفت و باز به ایران آمد و سپس به هندوستان بازگشت و چندی سرگرم مدح امرای درباری و دولتی سلاطین مغول هندوستان بود تا سمت ملک الشعرایی دربار شهاب الدین شاه جهان (1037- 1068 هجری قمری) یافت و اواخر عمر را در کشمیر گذرانید تا به سال 1061 هجری قمری درگذشت. کلیم در انواع شعر دست داشت، قصیده و مثنوی را خوب می گفت، لیکن مهارت و استادی او در غزل است که در آن سخن استوار و پر معنی و مضامین بسیار تازه و دقیق دارد. وی در معنی آفرینی و نیروی تخیل و وارد کردن کلمات زبان محاوره در شعر معروف است. غزل زیر از اوست:
پیری رسید و مستی طبع جوان گذشت
ضعف تن از تحمل رطل گران گذشت
وضع زمانه قابل دیدن دوباره نیست
رو پس نکرد هر که از این خاکدان گذشت
در راه عشق گریه متاع اثر نداشت
صد بار از کنار من این کاروان گذشت
از دستبرد حسن تو بر لشکر بهار
یک نیزه خون گل ز سر ارغوان گذشت
طبعی بهم رسان که بسازی به عالمی
یا همتی که از سر عالم توان گذشت
مضمون سرنوشت دو عالم جز این نبود
آن سر که خاک شد به ره از آسمان گذشت
در کیش ما تجرد عنقا تمام نیست
در قیدنام ماند اگر از نشان گذشت
بی دیده راه اگر نتوان یافت پس چرا
چشم از جهان چو بستی از او می توان گذشت
بدنامی حیات دو روزی نبود بیش
آن هم کلیم با تو بگویم چه سان گذشت
یک روز صرف بستن دل شد به این وآن
روز دگر به کندن دل زین و آن گذشت.
(از گنج سخن ج 3 ص 92).
و رجوع به تذکرۀ نصرآبادی ج 2 ص 220 و تذکرۀ آتشکدۀ آذر چ شهیدی ص 252 و مقدمۀ دیوان کلیم چ پرتو بیضایی و شعرالعجم، ترجمه فخرداعی ج 3 صص 172- 191 و تاریخ ادبیات ایران از آغاز عهد صفویه تا عصر حاضر، تألیف ادوارد برون، ترجمه رشید یاسمی ص 173 و 174 و مجمع الفصحا ج 2 ص 28 شود
پیری رسید و مستی طبع جوان گذشت
ضعف تن از تحمل رطل گران گذشت
وضع زمانه قابل دیدن دوباره نیست
رو پس نکرد هر که از این خاکدان گذشت
در راه عشق گریه متاع اثر نداشت
صد بار از کنار من این کاروان گذشت
از دستبرد حسن تو بر لشکر بهار
یک نیزه خون گل ز سر ارغوان گذشت
طبعی بهم رسان که بسازی به عالمی
یا همتی که از سر عالم توان گذشت
مضمون سرنوشت دو عالم جز این نبود
آن سر که خاک شد به ره از آسمان گذشت
در کیش ما تجرد عنقا تمام نیست
در قیدنام ماند اگر از نشان گذشت
بی دیده راه اگر نتوان یافت پس چرا
چشم از جهان چو بستی از او می توان گذشت
بدنامی حیات دو روزی نبود بیش
آن هم کلیم با تو بگویم چه سان گذشت
یک روز صرف بستن دل شد به این وآن
روز دگر به کندن دل زین و آن گذشت.
(از گنج سخن ج 3 ص 92).
و رجوع به تذکرۀ نصرآبادی ج 2 ص 220 و تذکرۀ آتشکدۀ آذر چ شهیدی ص 252 و مقدمۀ دیوان کلیم چ پرتو بیضایی و شعرالعجم، ترجمه فخرداعی ج 3 صص 172- 191 و تاریخ ادبیات ایران از آغاز عهد صفویه تا عصر حاضر، تألیف ادوارد برون، ترجمه رشید یاسمی ص 173 و 174 و مجمع الفصحا ج 2 ص 28 شود